Myśl o budowie własnej siedziby Cechu Rzemiosł Różnych w Gnieźnie nurtowała środowisko rzemieślnicze zaraz po zakończeniu wojny. Powojenne warunki polityczne i gospodarcze w jakich znalazło się rzemiosło nie były dla niego pomyślne. Popierany przez ówczesne władze rozwój przedsiębiorstw państwowych, przedsiębiorstw terenowych i spółdzielczości pracy, zepchnął rzemiosło na dalszy plan.
Przymusowa gospodarka lokalami, rozdzielnictwo materiałów, domiary podatkowe, ciągłe kontrole i inne zarządzenia pogłębiały niekorzystne warunki działania rzemiosła, któremu wyznaczono rolę świadczenia na rzecz ludności usług, wykonywania drobnej produkcji i szkolenia uczniów na potrzeby gospodarki uspołecznionej bez gwarancji zaopatrzenia materiałowego.
Rzemieślnik mógł zaopatrzyć się w sklepie detalicznej sprzedaży lub za pośrednictwem spółdzielni rzemieślniczej i to w przeważającej części w materiały odpadowe. Do rzemieślnika przylgnęła nazwa 'prywaciarz’. Działalność rzemiosła odbywała się pod czujnym okiem władz lokalnych, urzędu skarbowego, komitetu PZPR i innych organizacji. Pod presją ówczesnych władz na bazie większych zakładów rzemieślniczych powstawały spółdzielnie pracy, przemysł terenowy i przedsiębiorstwa państwowe. Ten krótki i niepełny zarys powojennej sytuacji rzemiosła powodował, że rzemiosło zrzeszone w Cechu i w Spółdzielniach Rzemieślniczych, nie mając możliwości rozwoju, postawiło na przetrwanie, a myśl o budowie własnej siedziby odłożyło na dalszy plan.
Organizacje rzemieślnicze mieściły się w ciasnych pomieszczeniach.
-
Cech początkowo przy ul. Warszawskiej 15, później przy ul. Dąbrówki 18,
-
Spółdzielnia Rzemieślnicza Wielobranżowa przy ul. Warszawskiej 40, później ul. Roosevelta 13,
-
a Rzemieślnicza Spółdzielnia Branży Budowlanej przy ul. Moniuszki, później przy ul. Warszawskiej 21.
Były to lokale 1- lub 2-izbowe nie odpowiadające potrzebom tych organizacji. Taka sytuacja rzemiosła trwała do końca lat 60. Dopiero w początkach lat 70., po złagodzeniu postępowania władz państwowych w stosunku do rzemiosła, środowisko rzemieślnicze powróciło do pierwotnej myśli pobudowania własnej siedziby i poczęło rozglądać się za dogodną lokalizacją.
Propozycji odnośnie lokalizacji było kilka i to:
-
przy ul. Warszawskiej narożnik pl. 21 Stycznia (obecny parking),
-
ul. Jasna narożnik ul. Ks. K. Wyszyńskiego (niezabudowany ogród),
-
ul. Ks. K. Wyszyńskiego 13.
Z różnych względów te lokalizacje nie odpowiadały na pobudowanie siedziby Cechu.
W roku 1972 zwrócono uwagę na budynek przeznaczony do rozbiórki przy ul. Tumskiej 15. Lokalizacja budowy Domu Rzemiosła w tym miejscu uzyskała ogólną aprobatę środowiska rzemieślniczego. Mając taką aprobatę, Zarząd Cechu zwrócił się do Urzędu Miejskiego o wyrażenie zgody na lokalizację budowy Domu Rzemiosła.
Urząd Miejski z uwagi na groźbę zawalenia się istniejącego tam budynku, wyraził zgodę, warunkując aby nowy budynek dostosowany był do zabudowy ul. Tumskiej i odpowiednio zagospodarowany. Z aprobatą środowiska rzemieślniczego i zgodą Urzędu Miejskiego Zarząd Cechu przystąpił do konkretnego działania.
25 kwietnia 1972 roku powołano Społeczny Komitet Budowy Domu Rzemiosła w składzie:
Perczyński Tadeusz – rzemieślnik -przewodniczący Komitetu
Wittek Wincenty – rzemieślnik – zastępca przewodniczącego
Gawlak Edmund – rzemieślnik -zastępca przewodniczącego
Śrama Czesław – kierownik biura Cechu – sekretarz Komitetu
Członkowie Komitetu:
Śniegowski Czesław – rzemieślnik
Musiałowicz Zygmunt – rzemieślnik
Kaszyński Jan – rzemieślnik
Gramse Zygmunt – rzemieślnik
Jendrzejczak Cyryl – rzemieślnik
Sommerrey Jan – rzemieślnik
Szkudlarski Edward – rzemieślnik
Purczyński Bolesław – rzemieślnik
Frąckowiak Alfons – rzemieślnik
Zawierucha Jan – rzemieślnik
Kolasiński Marian – prezes Spółdzielni Rzemieślniczej Wielobranżowej.
Zakupu nieruchomości przy ul. Tumskiej 15 (domu przeznaczonego do rozbiórki) dokonano 28 kwietnia 1972 roku, a 20 lipca 1972 przystąpiono do rozbiórki walącego się domu. Prace rozbiórkowe i budowlane powierzono p. Stanisławowi Dargielowi -rzemieślnikowi prowadzącemu Zakład Budowlany, zrzeszonemu w Spółdzielni Rzemieślniczej Wielobranżowej.
Rozbiórka trwała do 14 listopada 1972 r. Przez cały rok 1973 zabezpieczano sąsiednie nieruchomości przed uszkodzeniami oraz gromadzono środki finansowe i materiały budowlane. Wszyscy członkowie Cechu przez wiele lat zobowiązani byli płacić dodatkową składkę 'na budowę Domu Rzemiosła’.
Rozpoczęcie budowy Domu Rzemiosła nastąpiło w początku 1974 roku tak, że 26 sierpnia 1974 r. dokonano wmurowania aktu erekcyjnego przy udziale przedstawicieli Izby Rzemieślniczej, władz administracyjnych miasta i powiatu gnieźnieńskiego i licznej grupy rzemiosła. Budowa do stanu surowego trwała do końca 1974 roku. Tradycyjna 'wiecha’, tj. ukończenie stanu surowego, odbyła się 21 stycznia 1975 r. Rok 1975 upłynął na wykonawstwie robót wykończeniowych wykonywanych przez rzemieślników różnych specjalności – roboty blacharskie i dekarskie wykonawca Olejniczak Walenty, roboty stolarskie (wystrój sali) wykonawca Dutkiewicz Konrad, oraz pozostałe prace wykończeniowe, wszystkie wykonane przez rzemieślników członków Cechu.
W pierwszych miesiącach 1976 r. przystąpiono do zagospodarowania Domu Rzemiosła w którym siedzibę znalazły:
na parterze sklepy handlowe Spółdzielni Rzemieślniczej Wielobranżowej,
na l piętrze sala reprezentacyjna i kawiarnia Cechowa,
na II piętrze biura Cechu, biura Spółdzielni Rzemieślniczej Wielobranżowej oraz salka narad i szkoleń.
Oficjalne otwarcie i oddanie do użytku już całkowicie wykończonego i zagospodarowanego Domu Rzemiosła nastąpiło 20 lipca 1976 r. przy udziale władz Centralnego Związku Rzemiosła, Izby Rzemieślniczej, władz miasta Gniezna oraz licznej rzeszy rzemieślników członków Cechu. Dom Rzemiosła w Gnieźnie, zbudowany w trudnych latach wysiłkiem całego rzemiosła gnieźnieńskiego, stał się przykładem dla innych organizacji rzemieślniczych zrzeszonych w poznańskiej Izbie Rzemieślniczej.
Za przykładem Gniezna zbudowano Dom Rzemiosła we Wrześni oraz w innych miastach Wielkopolski. Obecnie Dom Rzemiosła jest trwałym pomnikiem tych rzemieślników których już nie ma wśród nas, a chlubą i przykładem dobrej pracy dla żyjących i dla potomnych.
Marian Kolasiński